İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına ABŞ universitetlərində çalışan Daron Acemoğlu və Ceyms Robinson və onlara yardımçı olan tədqiqatçı Saymon Conson layiq görülüblər.

Mükafat laureatlara "İnstitutların formalaşma proseslərin tədqiqatı və onların iqtisadi firavanlığa təsiri" kitabına görə veriləcək.

"Laureatların araşdırmaları qanunun aliliyinin, institutların zəif inkişaf etdiyi və əhalinin istismar olunduğu cəmiyyətlərin niyə böyüməyə və ya yaxşılığa doğru dəyişməyə kömək etmədiyini anlamağa imkan verir", - İsveç Elmlər Akademiyasının press-relizində deyilir.

Acemoğlu və Robinson institusional iqtisadiyyat sahəsində aparıcı tədqiqatçılardır.

Çikaqo universitetinin iqtisadçısı Konstantin Sonin onları bu elmin müasir istiqamətlərinin yaradıcıları, müəllif olduqları kitabı isə 2021-ci ildə son yarım əsr iqtisadiyyat və siyasətin təhlili sahəsində yazılan "ən vacib" yazı adlandırıb.

Conson Beynəlxalq Valyuta Fondunun keçmiş aparıcı iqtisadiyyatçısıdır. O, "Dünyanı idarə edən 13 bank. Uol-stritin əsarətində və növbəti maliyyə böhranın gözləntisində" bestsellerin müəllifidir. O, 2023-cü ildə Acemoğlu ilə birlikdə "Hakimiyyət və tərəqqi: texnologiya və firavanlıq uğrunda min illik mübarizəmiz" kitabına müəlliflik edib. Kitabda texnologiyalar, işçilərin vəziyyəti və cəmiyyətdəki bərabərsizlik arasında qarşılıqlı əlaqələr tədqiq edilib.

Alfred Nobel adına iqtisadiyyat üzrə mükafat İsveç bankı tərəfindən 1968-ci ildə təsis edilib. Laureatların elan edilməsi ilə Nobel həftəsinə yekun vurulur. Mükafat dekabrın 10-də qaliblərə təqdim ediləcək.

Belarusda həbsdə olan siyasi fəal Palina Şarenda-Panasyuk yerləşdirildiyi həbsxana rəhbərliyinə yenidən "itaətsizlik" etmək ittihamları ilə üzləşib.

Sonuncu ittiham oktyabrın 14-də Belarusun cənub-şərqindəki Reçitsa rayonunda başlayan yeni məhkəmə işinin əsas tərkib hissəsidir.

İki uşaq anası Şarenda-Panasyuk artıq dörd ili həbsxanada keçirib və təqsirli bilinərsə, dəmir barmaqlılar arasında əlavə bir il də qala bilər.

Onun davamlı həbsi Belarus hakimiyyətinin siyasi motivli repressiyası kimi qiymətləndirilir.

Fəalın həyat yoldaşı Andrey Şarenda söyləyib ki, hazırda xanımı islah-əmək müəssisəsi rəhbərliyinin tələblərinə "kinli" itaətsizlikdə ittiham olunur.

Məhkəmədən qabaq Şarenda-Panasyuk rayonun əsas şəhəri Homeldəki istintaq təcridxanasından yaxınlıqdakı Reçitsa şəhərindəki təcridxanaya aparılıb.

Şarenda onun bu müəssisəyə aparılması ilə bağlı narahatlığını bildirib. Məlumata görə, oradakı saxlanma şəraiti sərtdir. Belə ki, məhbuslar döşək və yataq dəsti olmayan dəmir çarpayıların üzərində yatmağa məcbur edilir. Bu isə həyat yoldaşının belindəki problemləri daha da kəskinləşdirir.

Şarenda iddia edir ki, həyat yoldaşının sağlıq durumunu nəzərə almayan hakimiyyət onu qeyri-insani rəftara məruz qoyub. O, həmçinin qeyd edib ki, ona qarşı yeni ittihamlar oktyabrın 14-də irəli sürülüb. Həmin tarixdə Belarusda Analar Günü qeyd edilir. Şarenda-Panasyuka dörd ildir ki, uşaqları ilə görüşməyə icazə verilmir.

"Sülh müqaviləsinin bütün bəndləri eyni dəyərə malikdir, birini digərindən ayırmaq olmaz".

AZƏRTAC-ın xəbərinə görə bunu oktyabrın 14-də prezident İlham Əliyev Belçika Krallığının Azərbaycanda yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Julyen de Freponun etimadnaməsini qəbul edərkən deyib.

"Prezident İlham Əliyev bu baxımdan Ermənistan hökumətinin "bu vaxtadək nə barədə razılaşdırılıbsa, ona imza atılsın, razılaşdırılmamış müddəalar növbəti mərhələlərə saxlanılsın" təklifini tamamilə reallıqdan kənar hesab etdiyini bildirdi və bu cür yanaşma presedentinin ona məlum olmadığını vurğuladı", - xəbərdə əlavə edilir.

Ermənistan rəsmiləri son aylar dəfələrlə bəyan ediblər ki, onlar sülh sazişinin tezliklə bağlanmasına tərəfdardırlar. Baş nazir Nikol Paşinyan sentyabrın 26-da BMT Baş Assambleyasındakı çıxışı zamanı bunları demişdi: "Azərbaycan prezidenti və mən dəfələrlə qeyd etmişik ki, qeyd olunan sazişin ən azı 80 faizi razılaşdırılıb. İndi Ermənistan bu tarixi fürsətdən yararlanmaq və dalana dirənmək riskindən qaçmaq üçün əvvəllər razılaşdırılmış hissələr üzrə Sülh Sazişi bağlamağı, sonra isə qalan məsələlər üzrə danışıqları davam etdirməyi təklif edir".

Son bir neçə ildə hər iki ölkə arasında həm Avropa İttifaqı, həm də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə ayrı-ayrılıqda danışıqlar aparılsa da, hələlik, sülh sazişi imzalanmayıb. Danışıqların detalları açıqlanmır. Ötən ildən başlayaraq isə tərəflər sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı birbaşa danışıqlara başlayıblar.

Xatırlatma

1990-cı illərin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycan və Ermənistan arasında toqquşmalara səbəb olub. Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi, ətraf 7 rayonu işğal edilmişdi. Amma 2020-ci ildə 44 günlük müharibə və ötən il birgünlük hərbi əməliyyat nəticəsində Bakı bütün ölkə ərazisində suverenliyin bərpa edildiyini açıqlayıb.

Rəsmi Bakı ötən il birgünlük hərbi əməliyyatları "lokal antiterror tədbirlər" elan etsə də, Yerevan onu "etnik təmizlənmə" kimi dəyərləndirib. Daha sonra da Qarabağdan Ermənistana əhali köçü olmuşdu.

Qarabağdakı tanınmayan qurumun rəhbəri 2024-cü ilə qədər bu qurumun fəaliyyətini dayandıracağını açıqlamışdı. Amma indi bununla bağlı Yerevandan ziddiyyətli bəyanatlar eşidilir.

Buna da bax:

Paşinyan: Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh əlçatandır

Avropa İttifaqının (Aİ) xarici işlər nazirləri İrana bağlı yeddi fərdə və yeddi quruma yeni sanksiyaları təsdiqləyib. Kiyevin Qərb müttəfiqləri bir müddətdir Tehranı Rusiyaya ballistik raketlər göndərməklə Ukraynanın tammiqyaslı işğalına köməkdə ittiham edir.

"Fərda" Radiosunun ötən həftə yazdığına görə, sanksiyalar Rusiyaya silah göndərməkdə əli olan şirkət və fərdləri hədəfə alır. Siyahıya "Iran Air", "Saha Airlines" və "Mahan Air" şirkətləri daxildir.

Sanksiyalar tətbiq olunan fərdlər içində isə müdafiə nazirinin müavini Seyid Həmzə Qələndəri, İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun Qüds Qüvvələrinin tanınmış rəsmiləri var.

ABŞ, Britaniya, Fransa və Almaniya bir aydan çoxdur İranı Rusiyaya Ukraynaya qarşı istifadə etmək üçün ballistik raketlər və aidiyyəti olan texnologiya göndərməkdə ittiham edir. Bu isə Avropa müttəfiqləri arasında konsultasiyalara səbəb olub.

Sanksiya hədəfləri aktivlərinin dondurulmasına və Aİ-yə səyahət qadağalarına məruz qalacaq.

"Iran Air" Avropanın bir sıra şəhərlərinə, o cümlədən Frankfurt, Hamburq, Köln, Paris və Milana birbaşa uçuşlar gerçəkləşdirir.

Bu sanksiyalardan bir neçə gün öncə Aİ-nin xarici siyasət rəhbərinin sözsüzü Peter Stano AzadlıqRadiosuna deyib ki, Aİ-nin İranla münasibətinə "nikbin" yanaşır.

Rusiyanın Kursk vilayətinin sərhəd rayonlarından müharibə səbəbi ilə azı 112 min nəfər çıxarılıb. Bunu oktyabrın 14-də "Arqumenti i Faktı"ya müsahibəsində Rusiyanın ombudsmanı Tatyana Moskalkova deyib.

Moskalkovanın sözlərinə görə, hazırda azı 12 min nəfər müvəqqəti sığınacaqlarda, müalicə və sosial müəssisələrdə, düşərgələrdə qalır, onların azı 3 min 500-ü uşaqlardır.

Valideynləri, qohumları ilə qalanlar da var. 40 minə yaxın sakin isə evakuasiyadan imtina edib, yaxud evinə qayıdıb.

Moskalkova deyir ki, Ukrayna ordusu avqustda bu vilayətə girəndən Kurska itkin düşənlərlə bağlı mindən çox müraciət alıb.

Ombudsman ukraynalı həmkarı Dmitri Lubintsə məktub yazaraq evlərindən "zorla" çıxarılan kurskluların sayını istəyib. O həmin məsələni Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin prezidenti Miryana Spolyariç-Eqqerlə də müzakirə etdiyini bildirib.

Bundan öncə Kursk vilayətinin qubernatoru Aleksey Smirnov deyib ki, Ukrayna ordusu Rusiya kəndlərindən çıxandan sonra orada 268 nəfər aşkarlanıb, onlardan 118-i axtarışda olub. Bundan başqa, itkinlərin bəziləri Rusiyada müvəqqəti sığınacaqlarda, qohumları ilə, yaxud digər yaşayış məntəqələrində qalır: bəzən sakinlər sənədlərini itirir, yerləri barədə informasiya vermirlər.

Rusiya 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya qarşı hərtərəfli müdaxiləyə başlayandan Rusiyanın Ukrayna ilə həmsərhəd Kursk vilayəti mütəmadi atəşə məruz qalır. Avqustda Ukrayna ordusu bu vilayətə girib. Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski deyib ki, hərbçiləri Rusiya ərazisinin 1250 kvadrat kilometrini tutublar, həmin ərazidə 92 yaşayış məntəqəsi yerləşir. Ancaq sonradan həmin ərazinin bir qismi Rusiya tərəfindən azad edilib.

Tacikistanın insan haqları müvəkkili Umed Bobozoda Rusiyada tacikistanlı miqrantların hüquq və azadlıqlarının pozulmasından narahatdır.

O, rusiyalı həmkarı Tatyana Moskalkovaya məktubunda yazır ki, Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları Tacikistandan əmək miqrantları ilə qanunsuz rəftara əl atır, onlarla kobud davranır, döyür, təhqir edirlər. Ombudsman Tacikistan vətəndaşlarının Rusiya ilə sərhəddə uyğun saxlanma və qidalanma şərtləri olmadan uzun müddət saxlanıldığını bildirib. Saxlananlar arasında Tacikistan rəsmilərinin, tələbələrin, yaşlıların, qadın və uşaqların da olduğu vurğulanır.

Bobozoda Moskalkovanı Tacikistan vətəndaşlarının hüquqlarının qorunmasına, belə halların monitorinqinin aparılmasına, gərəkən tədbirlər görməyə kömək istəyir.

Baş nazir də məsələni qaldırıb

Son həftələr Tacikistanın bir neçə məmuru Rusiya hakimiyyətinin bu ölkədən əmək miqrantlarına münasibətindən narazılıq bildirib. Oktyabrın 4-də Düşənbədə iki ölkənin hökumətlərarası komissiyasının iclasında Tacikistanın baş naziri Koxir Rasulzoda məsələni qaldırıb.

Hər il yüzlərlə tacikistanlı Rusiyaya pul qazanmağa gedir. Ancaq son bir ildə Rusiyada onlara qarşı yoxlamalar, saxlamalar artıb. Bu ilin martında "Crocus City Hall"da teraktdan sonra vəziyyət kəskinləşib. Rəsmi versiyaya görə, teraktı Tacikistan vətəndaşları törədiblər.

Hadisədən sonra minlərlə tacikistanlı Rusiya aeroportlarında, sərhəddə qalıb, çoxlarına Rusiyaya giriş icazəsi verilməyib, deportasiya ediliblər. Bir ildən də az müddətdə 20 minədək tacikistanlı Rusiyadan çıxarılıb.

2024-cü ilin əvvəlindən Daxili İşlər Nazirliyi azı 65 min əcnəbini ölkədən çıxarıb, 120 min miqrantın Rusiyaya daxil olmasına icazə verilməyib. Rusiyada kadr böhranı fonunda ölkəyə miqrant axını son 10 ildə minimuma enib.

Buna da bax:

Mərkəzi Asiyaya qayıdanlar Rusiyada rekord deportasiyalar fonunda iş tapmaqda çətinlik çəkirlər

"Hizbullah" qruplaşmasının İsrailin şimalındakı Binyamina şəhəri yaxınlığında ordu bazasına dron zərbəsindən 4 israilli əsgər öldürülüb, onlarla xəsarət alan var, bəzilərinin durumu ağırdır. Bu, 2023-cü ilin oktyabrından bəri İsrail qüvvələrinə ən qanlı hücumlardan sayılır.

"Hizbullah" Livanın cənubuna nəzarət edən silahlı qruplaşma və siyasi partiyadır. ABŞ bu qruplaşmanı terrorçu hesab edir. Aİ isə onun yalnız silahlı qanadını qara siyahıya salıb.

İsrail ordusunun oktyabrın 14-də səhər bildirdiyinə görə, hücum Təl-Əvivdən 60 km şimalda yerləşən bazanı hədəfə alıb. Əlavə bilgi verilməyib.

İsrailin Hayfa rayonunda baş vermiş hücumda azı 67 nəfərin yaralandığı deyilir.

İrana bağlı qruplaşma İsrailə yüzlərlə raket və dron atıb. Ancaq İsrailin havadan müdafiə sistemləri onların əksəriyyətini vurub.

BMT sülhməramlıları

BMT sülhməramlıları isə dünən bildirib ki, İsrail qüvvələri onların Livandakı bazalarından birinin darvazasını dağıdıb, bir sıra yüngül xəsarət törədib. İsrail isə tanklarının darvazanı dağıdıb bazanın ərazisinə girmələrinə onların atəşə tutulmasının səbəb olduğunu bildirib.

Bu hadisədən öncə İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu deyib ki, BMT sülhməramlıları Livanın cənubundakı döyüş zonasından "dərhal" çıxmalıdır. O, birbaşa BMT-nin baş katibi Antonio Quterreşə müraciət edib.

Livandakı 9 min 500 nəfərlik BMT missiyası (UNIFIL) 1978-ci ildə yaradılıb, 2006-cı ildə İsraillə Livan arasında 33 günlük müharibəyə son qoymuş atəşkəsə nəzarət edir.

Bu missiyaya töhfə verən 40 ölkə oktyabrın 12-də birgə bəyanat yayaraq sülhməramlılara son hücumları "kəskin" pisləyiblər. ABŞ və Avropa liderləri İsraili sülhməramlılara atəş açmağı dayandırmağa çağırıb. ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) oktyabrın 12-də deyib ki, İsrailə "qətiyyətlə və pozitiv şəkildə" dayanmağı deyir.

ABŞ İsrailə THAAD göndərir

Bu arada İsrailin İrana 1 oktyabr kütləvi raket zərbəsinə cavab verməyə hazırlaşmasının əlamətləri artır.

Bayden oktyabrın 13-də deyib ki, ABŞ-nin İsraili müdafiə səylərinin bir hissəsi olaraq Pentaqona İsrailə THAAD batareyası və əsgər göndərmək göstərişi verib.

Pentaqonun sözçüsü bu sistemin İsrailin havadan müdafiəsini gücləndirəcəyini bildirib. THAAD "Patriot" sistemlərinə oxşardır, ancaq daha geniş ərazini əhatələyə bilir, onu işlətməyə 95 hərbçi tələb olunur, - təhlilçilər belə deyirlər.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron isə oktyabrın 13-də iranlı həmkarı Məsud Pezeşkianla telefon söhbətində deyib ki, Yaxın Şərqdə gərginliyi azaltmaq səylərini dəstəkləmək Tehranın məsuliyyətidir. Bunu Makronun administrasiyası bildirib.

İran tərəfinin yaydığı məlumatda isə deyilir ki, tərəflər münaqişəni bitirməyin yollarını müzakirə ediblər. Ancaq informasiyada İsraillə bağlı ədavətli ritorikadan istifadə edilir.

Oktyabrın 13-də səhər İsrailin hərbi təyyarələri Livanın sərhəd yaxınlığında kəndində 100 illik məscidi vurub. Bundan bir gün öncə isə cənubi Nabatiyə şəhərində bazara zərbə endirilib. Xəbəri Livanın rəsmi xəbər agentliyi yayıb.

ABŞ prezidentinin iqlim siyasəti üzrə baş müşaviri Con Podesta (John Podesta) insan haqlarının müdafiəsi üçün Azərbaycan hakimiyyətinə təzyiqlərə çağıran məktubun Dövlət Departamentində yazılmasına dair rəsmi Bakının iddialarını təkzib edib.

Oktyabrın 11-də Bakıda keçirdiyi brifinqdə "Turan"ın xahişi ilə bu ittihamları şərh edərkən o deyib ki, ABŞ demokratiyasının gücü hakimiyyətlərin bölünməsindədir.

"Bizdə bərabər hakimiyyət qolları var. ABŞ-də prezident və icra hakimiyyəti Konqresə nəzarət etmir. Bu demokratiyamızın güclü olmasının səbəbidir. Konqresmenlər düşündüklərini deyirlər. Bizim fikirlərimiz isə hamıya məlumdur. Konqresdəki insanların hərəkətlərinə nəzarət etməyimiz haqda iddialar əsassızsır, bizim sistemə ziddir. Onların müstəqil statusu var", - Podesta vurğulayıb.

Oktyabrın 10-u və 11-də Bakıda BMT-nin İqlim Konfransına hazırıq məqsədi ilə Pre-COP29 tədbiri keçirilib. COP29 bu il noyabrın 11-dən 22-dək Bakıda təşkil ediləcək. C.Podesta Pre-COP29 tədbirlərinə qatılıb.

4 oktyabr

Prezident Əliyev ABŞ konqresmenlərinin Blinkenə çağırışı barədə: 'İradəmizə təsir edə bilməz'

ABŞ-nin 60-dək konqresmeni oktyabrın 3-də dövlət katibi Antoni Blinkeni gələn ay Bakıda keçiriləcək COP29 iqlim konfransı ərəfəsində insan haqlarının müdafiəsi və bütün siyasi məhbusların azad edilməsi üçün Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə təzyiq göstərməyə çağırıb.

"Reuters" yazır ki, 10-u senator, 48-i Nümayəndələr Palatası üzvü olmaqla qrup Blinkenə Azərbaycana bütün siyasi məhbusların azad edilməsi üçün "hiss olunacaq" tədbirlərin görülməsi və Ermənistana qarşı provokativ bəyanatların verilməsinin dayandırılması üçün təzyiq göstərilməsinə çağırış edib.

"COP29 Azərbaycan" "Reuters"in sorğularına hələ ki cavab verməyib.

Ancaq Azərbaycan prezidenti konqresmenlərin müraciətinə münasibət bildirib. AZƏRTAC-ın xəbərinə görə, prezident İlham Əliyev oktyabrın 4-də Cəbrayıl şəhərində sakinlərlə görüşdə bu barədə danışıb. "Səhər mən o müraciəti vərəqlədim, çirkin bir müraciətdir, bizim iradəmizə təsir edə bilməz", - prezident vurğulayıb.

Prezidentin sözlərinə görə, həmin müraciətə baxdıqda təxmin edib ki, bunun müəllifi də, ünvanı da birdir: "... Məndə bir zərrə qədər şübhə yoxdur ki, bu müraciət Amerika Dövlət Departamentində də yazılır. Yəni, özləri özlərinə məktub yazırlar, bizi hədələmək üçün, bizi ittiham etmək üçün".

Hələlik, bu açıqlamaya ABŞ Dövlət Departamentindən münasibət bildirilməyib.

Sonuncu dəfə A.Blinken ilə İ.Əliyev arasında sentyabrın 16-da telefon söhbəti olub. Tərəflər regional və ikitərəfli əməkdaşlıq, o cümlədən Azərbaycanın beynəlxalq insan hüquqları öhdəliklərinə əməl etməsinin vacibliyini müzakirə ediblər.

Bakı onlarla erməni əsiri azad etmişdi

Ötən il Dubayda keçirilən COP28 iqlim konfransında BMT tədbiri üçün ev sahibliyini qəbul etdiyini bildirən Bakı demişdi ki, iki tərəf arasında əldə olunmuş razılaşmaya əsasən, Ermənistan onun ev sahibliyinə etiraz etmir.

Bakı Yerevanın bu hərəkətinə cavab olaraq onlarla erməni əsiri azad etmişdi.

Bir sıra beynəlxalq təşkilatlar ölkədə insan haqlarının bərbad olmasına görə COP29-a ev sahibliyinin Azərbaycana verilməsini tənqid edirlər.

Azərbaycan rəsmiləri isə bildirirlər ki, ölkədə insan haqları qorunur və azadlıqlar təmin edilir.

Azərbaycanda bələdiyyələr birləşdirilir, bununla da onların sayı kəskin azaldılır.

Bununla bağlı bu gün, oktyabrın 11-də Milli Məclisin Regional məsələlər komitəsinin iclasında müzakirə aparılıb.

Komitədən verilən məlumata görə, 1400 bələdiyyənin birləşdirilməsi, bununla da ölkə ərazisində bələdiyyələrin ümumi sayının 684-ə endirilməsi nəzərdə tutulub.

Deputatların deməsinə görə, "Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin birləşməsi yolu ilə yeni bələdiyyələrin yaradılması haqqında" və "Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında" qanunlara əlavə - Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin siyahısında dəyişiklik edilməsi barədə qanun layihəsi hazırlanıb.

İclasda vurğulanıb ki, bu ilin sonu keçiriləcək bələdiyyə seçkilərində səsvermə yeni yaradılacaq bələdiyyələr üzrə aparılacaq.

Bu vaxta qədər

Bundan əvvəl də Azərbaycanda bələdiyyələr birləşdirilib.

Azərbaycanda ilk dəfə bələdiyyə seçkiləri 1999-cu ildə keçirilib. Ondan sonra ölkədə 2757 bələdiyyə fəaliyyət göstərirdisə, 2009-cu ildə bir çox bələdiyyələr birləşdirilib və onların sayı 1716-ya endirilib. Daha sonra bələdiyyələrin sayı yenə aşağı salınıb və hazırda 1606-dır.

Ölkə vətəndaşları, xüsusilə də kənd sakinləri zaman-zaman bələdiyyələrin birləşdirilməsindən narazılıqlarını bildiriblər. Onlar deyiblər ki, nəticədə bələdiyyələr əlçatımlı olmurlar. Rəsmilər isə belə tənqidlərə cavab olaraq vurğulayıblar ki, bələdiyyələrin birləşdirilməsi onların gücünün artırılmasına xidmət edir.

Xatırlatma

Azərbaycanda növbəti bələdiyyə seçkiləri bu il gözlənir.

Azərbaycanda bələdiyyə qanunla müəyyən edilmiş ərazi hüdudları daxilində yerli özünüidarəetmə formasıdır. Bələdiyyənin öz mülkiyyəti, yerli büdcəsi və seçkili bələdiyyə orqanları mövcuddur. O, Azərbaycan Konstitusiyası və qanun ilə səlahiyyətlərinə aid edilmiş yerli əhəmiyyətli məsələləri müstəqil surətdə həll etməlidir.

Bəzi ekspertlər deyir ki, Azərbaycanda bələdiyyələrin yetərincə səlahiyyətləri yoxdur. Onlar hesab edirlər ki, bələdiyyələr dövlət orqanları sisteminə daxil edilməlidir.

ABŞ-nin Florida ştatında "Milton" qasırğasından 16 nəfər həlak olub. Xəbəri "CBS News" Floridanın asayişi mühafizə departamentinə istinadla yayıb.

Bu, müşahidə tarixində gücünə görə beşinci Atlantik qasırğası sayılır. "Milton" ştatda ağacları, elektrik dirəklərini aşırıb, küçələr su altında qalıb, binalar dağılıb. Floridada 2.7 milyondan çox evin elektriksiz qalacağı bildirilir. Onlardan bəziləri sentyabrın sonunda ştatdan keçmiş "Helen" qasırğasından bəri işıqsız qalıb.

Təhlilçilərin hesablamalarına görə, "Milton"un zərəri 100 milyard dollara çata bilər. Bu isə ötən ilin sentyabrından bəri ABŞ-də baş vermiş bütün təbii fəlakətlərin vurduğu ziyandan təxminən iki dəfə çoxdur.

Ağ ev ziyan görmüş ştata federal yardım vəd edib.

Floridanın qərb sahilində dalğanın maksimum həddi 3 metrədək qeydə alınıb. Qasırğadan daha çox ştatın şərq sahilinin ziyan gördüyü vurğulanır.

Ştatın qubernatoru Ron Desantis deyib ki, ştat ən pis ssenaridən yayına bilib, belə ki, sıx məskunlaşmış sahil şəhərlərinə birbaşa zərbədən ehtiyat edirdilər, "ancaq yenə də ziyan böyükdür".

"Milton" və "Helen" kimi qasırğalar iqlim dəyişiklikləri səbəbindən getdikcə güclənir: onlar ildən-ilə isinən okean suyundan qidalanır, daha isti hava sayəsində isə daha çox rütubəti çəkib saxlamaq imkanı verir.

AzadlıqRadiosunun çəkiliş qrupu oktyabrın 10-da Ukraynanın şərqi Donetsk bölgəsində, Baxmut istiqamətində hərbi çəkilişlər zamanı Rusiya qüvvələrinin atəşinə məruz qalıb.

AzadlıqRadiosunun Ukrayna xidmətinin "Donbas.Realii" layihəsindən müxbir Roman Paquliç və operator Pavel Xolodov FPV dronlarının operatorlarının işini lentə alarkən Rusiya hərbçiləri Ukrayna döyüşçülərinin mövqelərinə artilleriya zərbəsi endiriblər.

Birinci mərmi hərbi müxbir R.Paquliç və onun söhbət etdiyi döyüşçülərin yaxınlığına düşüb. Nəticədə R.Paquliç kontuziya alıb, iki döyüşçü isə yüngül yaralanıb. Operator P.Xolodova isə qəlpələr dəyməyib.

R.Paquliçin dediyinə görə, onun zirehindəki boyun nahiyəsinin ballistik qoruyucusu mərminin qəlpələrindən birinin daha çox zərər verməsinin qarşısını alıb. Hal-hazırda yaralı döyüşçülərin və çəkiliş qrupunun üzvlərinin həyatına təhlükə yoxdur.

R.Paquliç 2018-ci ildən AzadlıqRadiosunda işləyir, cəbhə xəttindən reportajlar, həmçinin Ukrayna ordusunun problemləri haqda analitik materialların müəllifidir.

İsrailin Beyruta zərbələrindən azı 22 nəfər həlak olub, 117 nəfər yaralanıb. Livanın Səhiyyə Nazirliyi məlumatı oktyabrın 10-da açıqlayıb. Bundan öncə isə İsrailin Qəzzada fələstinlilərin sığındığı məktəbə zərbəsindən onlarla insan həlak olub.

Beyrutun mərkəzinə iki hava reydi nəticəsində səkkiz və dördmərtəbəli binalar hədəfə alınıb, ikinci tamamilə dağılıb. Həmin hücumlarda azı bir "Hizbullah" rəsmisinin hədəfə alındığı bildirilir. Ancaq "Hizbullah"ın "əl-Manar" televiziyası Vafiq Səfanı öldürmək cəhdinin boşa çıxdığını, onun həmin binalarda olmadığını bildirib.

ABŞ "Hizbullah"ı terrorçu sayır. Aİ yalnız onun silahlı qanadını qara siyahıya salıb.

Qəzzada vurulan məktəb

Dünən İsrailin Qəzza zolağında məktəbə zərbəsindən azı 27 nəfər həlak olub. Digər zərbəyə isə Livanın cənubunda BMT sülhməramlılarının qərargahı tuş gəlib. Nəticədə İtaliya İsrailin səfirini çağırıb.

İsrail ordusu terrorçulara "dəqiq" zərbə endirdiyini, onların məktəbdə komandanlıq və nəzarət mərkəzinin olduğunu bildirir.

ABŞ və Aİ-nin terrorçu hesab etdiyi HƏMAS silahlı qruplaşması isə ittihamları rədd edib. Məktəbə sığınanların dediyinə görə, zərbənin hədəfi yardım işçilərinin görüşü olub, 54 nəfər də yaralanıb

HƏMAS ötən il oktyabrın 7-də İsrailin cənubuna girərək 1200 nəfəri qətlə yetirib, 250 nəfəri girov götürüb.

İsrailin əsas müttəfiqi ABŞ isə Livanda, Qəzzadakı kimi, irimiqyaslı dağıntılar törədilməməsi ilə bağlı xəbərdarlıq edib.

Fələstin rəsmiləri İsrailin son günlər Qəzzanın mərkəzi və şimalını bombalaması nəticəsində onlarla insanın öldürüldüyünü, minlərlə adamın evindən çıxa bilmədiyini deyirlər.

"Livanda Qəzzadakına oxşar hərbi hərəkət olmamalıdır", – Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller (Matthew Miller) oktyabrın 9-da jurnalistlərə deyib.

Bu bəyanatdan öncə ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə telefon söhbətində livanlı və israillilərin sərhədin hər iki tayında evlərinə qayıtması üçün diplomatik səylərin vacibliyini qeyd edib.

Oktyabrın 11-də səhər Pakistanın Bəlucistan əyalətində naməlum silahlılar 20 şaxtaçını qətlə yetirib.

Silahlılar Duki rayonunda kömür mədəninə hücum ediblər. Məlumatı yerli rəsmilər Maşaal Radiosunun müxbirinə deyiblər.

Yerli polis rəsmisi jurnalistlərə hücum edənlərin ağır silahlardan, reaktiv qumbaralardan istifadə etdiyini deyib.

Duki xəstəxanasının həkimləri 20 meyit və yeddi yaralı qəbul etdiklərini bildiriblər.

Hələlik, hücuma görə məsuliyyəti götürən olmayıb.

İlin əvvəlindən Bəlucistanda bir sıra silahlı hücumlar olub. Separatçılar, ABŞ-nin qlobal terrorçu təşkilat saydığı Bəlucistan Azadlıq Ordusu Pakistan hökuməti ilə döyüşür.

Bakı Dövlət Universitetinin Qazax filialının 18 tələbəsinin zəhərləndiyi ehtimal edilir.

Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyindən (TƏBİB) deyilib ki, oktyabrın 10-u saat 19:00-dan başlayaraq Qazax rayon Mərkəzi Xəstəxanasına ümumilikdə 18 nəfər zəhərlənmə şübhəsi ilə müraciət edib.

"Onların hər birinə zəruri tibbi xidmətlər göstərilib. 16 nəfər ambulator müalicə üçün evə buraxılıb, İki nəfərin müalicəsi təcili tibbi yardım bölməsində davam etdirilir, vəziyyətləri orta ağır olaraq qiymətləndirilir", - qurumdan əlavə edilib.

Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən isə bildirilib ki, hadisənin səbəbləri ilə bağlı araşdırmalara başlanılıb.

Bakı Dövlət Universitetindən və zərərçəkən tələbələrdən məsələ ilə bağlı münasibət öyrənmək mümkün olmayıb.

Xatırlama

Son vaxtlar Azərbaycanda belə oxşar hadisələr vaxtaşırı baş verməkdədir.

Bu il avqustun 15-də Qəbələ rayonunda xəstəxanaya kütləvi müraciət olmuşdu. Yerli sakinlərin bildirməsinə görə, səhhətləri ağırlaşan insanlar rayonda bir toy məclisində iştirak ediblər. Onda ümumilikdə 50-dən çox şəxsin səhhətinin pisləşdiyi deyilirdi.

Ondan dörd gün əvvəl isə Gəncə şəhərində bir yas mərasimindən sonra yüzdən çox şəxsin səhhətinin ağırlaşdığı açıqlanmışdı. Onların da qidadan zəhərləndiyindən bəhs edilirdi.

Bugün, oktyabrın 10-da Bakı Apellyasiya Məhkəməsində “Toplum TV işi" üzrə həbs edilən bir çox şəxslərin şikayətlərinə baxılıb.

Bu barədə onların vəkilləri məlumat veriblər.

Həmin şəxslər III Respublika Platformasının spikeri Akif Qurbanov, qurumun üzvü Ruslan İzzətli, Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun üzvləri Ramil Babayev, İlkin Əmrahov, Əli Zeynal və "Toplum" İnternet Televiziyasının redaktoru Müşfiq Cabbarlıdırlar. Onların həbs müddətinin 3 ay uzadılması ilə bağlı Xətai Rayon Məhkəməsi oktyabrın 3-də qərar vermişdi.

Vəkillərin bildirməsinə görə, istintaq orqanın nümayəndəsi məhkəmədən şikayətin təmin edilməməsini xahiş edib. Müdafiə tərəfi isə istintaq hərəkətlərinin aparılmadığını və həbs qətimkan tədbirin uzadılması üçün heç bir əsas olmadığını bildirərək şikayətinin təmin edilməsini istəyib.

Məhkəmə apellyasiya şikayətini təmin etməyib.

İş üzrə həbs olunmuş Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun əməkdaşı Əli Zeynalın məhkəmədə Penitensiar Xidmətin əməkdaşlarının təzyiqinə məruz qaldığı deyilir.

Müdafiə tərəfinin verdiyi məlumata görə, 12:30-da başlayacaq prosesə Əli Zeynal 11:10-dan gətirilib və bütün bu müddət ərzində əlləri qandallı şəkildə, ayaq üstdə saxlanıb.

Müdafiə tərəfinin bu açıqlamasına, hələlik, Penitensiar Xidmətindən münasibət öyrənmək mümkün olmayıb.

A.Qurbanov, R.Babayev, İ.Əmrahov, Ə.Zeynal və M.Cabbar bu il martın 6-da, R.İzzətli isə martın 8-də həbs olunublar.

Onlara qarşı Cinayət Məcəlləsinin 206.3.2 (qaçaqmalçılıq - qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədildikdə) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb və barələrində 4 aylıq həbs-qətimkan tədbiri seçilmişdi.

İyulun əvvəlində də onların həbs müddəti 3 ay uzadılmışdı.

Buna da bax:

Anası Sevinc Vaqifqızına yaxınları ilə görüşünə icazə verilmədiyini deyir

Xatırlatma

Ümumilikdə ötən ilin noyabrından başlayaraq Azərbaycanda qruplar halında 20 civarında jurnalist, ictimai fəal qaçaqmalçılıq ittihamı ilə həbs edilib.

Amma onların hamısı ittihamla razılaşmır, bunu peşə fəaliyyətləri və siyasi sifariş ilə izah edirlər. Sonradan onlardan bəzilərinin ittihamı hətta ağırlaşdırılıb.

Yerli hüquq-müdafiə təşkilatlarının hazırladıqları siyahılara görə, hazırda Azərbaycan həbsxanalarında təqribən 300 siyasi məhbus var.

Rəsmilər isə, bir qayda olaraq, vurğulayırlar ki, ölkədə heç kim sırf peşə fəaliyyəti ilə bağlı, siyasi əsaslar ilə həbs edilmir. Onların deməsinə görə, həmin siyahılarda yer alanlar sırf törətdikləri əmələ görə məsuliyyətə cəlb ediliblər.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) oktyabrın 10-da Azərbaycanla bağlı bəzi qərarlarını elan edib. Məhkəmə qərarlarına görə, Azərbaycan ümumilikdə 47 min 500 avro təzminat və xərclər ödəməlidir.

Onlardan biri 2018-ci il Gəncə hadisələri zamanı öldürüldüyü bildirilən Anar Bağırovun yaxınlarının şikayəti ilə bağlıdır.

Şikayətdə bildirilir ki, 2018-ci il iyulun 12-də Gəncə iğtişaşlarının törədilməsində şübhəli bilinən A.Bağırov hüquq-mühafizə orqanlarının keçirdiyi əməliyyat zamanı öldürülüb. Hakimiyyətə yaxın media orqanlarında onun silahlı müqavimət göstərdiyinə görə öldürüldüyü vurğulanıb. Məhkəmə bu işdə iddia olunan pozuntuları tanıyıb, Avropa Konvensiyasının 2-ci (yaşamaq hüququ) maddəsinin pozulmasına qərar verib. Hökumət ərizəçiyə (bacısı Aynur Bağırova) mənəvi zərər və xərclər əvəzi 32 min avro ödəməlidir.

"Gəncə işi" barədə

2018-ci il iyulun 3-də Gəncə şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Elmar Vəliyevə (artıq həmin vəzifədə çalışmır) sui-qəsd olub. Vəliyev və onu mühafizə edən polis əməkdaşına qarşı silahlı sui-qəsd ittihamda terror aktı kimi dəyərləndirilib və bu əməli törətməkdə suçlanan Yunis Səfərov ömürlük azadlıqdan məhrum edilib. Onunla birlikdə mühakimə olunan doqquz nəfərə isə 18-20 il həbs cəzası verilib.

Bu cinayət işi üzrə təqsirləndirilən 12 nəfərdən ikisinin – Ağa Sərxani və Anar Bağırovun saxlanılarkən öldürüldüyü açıqlanıb.

Səfərov məhkəmədə bildirib ki, icra başçısını əhaliyə zülm etdiyinə görə öldürmək qərarına gəlib və bu məsələ təkbaşına onun planı olub. Digər təqsirləndirilən şəxslər günahsız olduqlarını, icra başçısına qarşı sui-qəsd olayına heç bir aidiyyətləri olmadığını bildiriblər.

Keçmiş baş prokuror

AİHM-də qərar verilən işlərdən biri də keçmiş baş prokuror və keçmiş səfir Eldar Həsənovun şikayəti ilə bağlıdır. Şikayət onun vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə, dövlət vəsaitini təyinatı üzrə yox, başqa məqsədlə xərcləmə, çirkli pulların yuyulması, mənimsənilməsi kimi ittihamlarla tutulması və məhkəməyə qədər həbs edilməsinə aid olub.

Ərizəçinin şikayəti Konvensiyanın 3-cü (qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftarın qadağan edilməsi), 5-ci (azadlıq və təhlükəsizlik hüququna qanunsuz müdaxilə) və 18-ci (məhdudiyyətlərdən istifadənin məhdudlaşdırılması) maddələrinə əsaslanırdı.

Məhkəmə bu işdə ərizəçiyə münasibətdə Konvensiyanın 3-cü və 5-ci maddələrinin pozulmasına qərar verib. Qərara əsasən, hökumət ərizəçiyə mənəvi zərər və xərclər əvəzi 9 min 234 avro ödəməlidir.

1995-2000-ci illərdə Azərbaycanın baş prokuroru, daha sonra isə müxtəlif ölkələrdə səfir olan Həsənov 2020-ci il avqustun 13-də saxlanıb. O, 2022-ci ildə 10 il həbs cəzası alıb.

Həsənov özünü təqsirli bilmir, ittihamların əsassız olduğunu deyir. Sabiq səfir iddia edir ki, hakimiyyətdə təmsil olunan müəyyən fiqurlar siyasi iddiada olması barədə ölkə başçısına yalan məlumat veriblər.

Hələlik, bu qərarlara Azərbaycanın rəsmi qurumlarından münasibət almaq mümkün olmayıb.

Oktyabrın 10-da Bakıda BMT-nin İqlim Konfransına hazırıq məqsədi ilə Pre-COP29 tədbiri işə başlayıb.

COP28, COP29 və COP30 sədrliklərinin birgə təşkilatçılığı ilə "Troyka ölkələri"nin "1.5 dərəcə Selsi missiyası üçün Yol xəritəsi" mövzusu müzakirə edilib.

AZƏRTAC-ın xəbərinə görə, Azərbaycanın ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayev deyib ki, COP29 çərçivəsində İnsan İnkişafı Günü keçiriləcək: "Belə ki, bütün tərəfləri cəlb etməklə insan inkişafı, irriqasiya və gənclərlə bağlı tədbir olacaq...".

BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının icraçı katibi Saymon Stil isə vurğulayıb ki, hər hansı bir işdə nəticə əldə etmək yalnız əməkdaşlıq çərçivəsində mümkündür: "Biz COP29 çərçivəsində iqlim problemlərinin təsir etdiyi bütün sahələrdə yeni həll yolları tapmaq istəyirik...Düşünürəm ki, Azərbaycanda keçirilən COP29 bu xəritəyə işıq tutacaq".

Avropa İttifaqının iqlim fəaliyyəti üzrə komissarı Vopke Hukstranın sözlərinə görə isə, geosiyasi problemlər çox mürəkkəb məsələdir, ancaq bu, bəhanə ola bilməz: "Dubayda əldə olunan nailiyyətlər genişləndirilməlidir. Bizim 2050-ci ilədək xalis sıfır karbon emissiyasına nail olmaq məqsədimiz var... Biz hədəflərimizin 90 faizini 2040-cı ilə qədər yekunlaşdırmaq istəyirik".

Bu il noyabrın 11-dən 22-dək Bakıda COP29 keçiriləcək.

Ötən il Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində (Dubayda) keçirilən COP28 sammitində ölkələr mədən yanacağından uzaqlaşmağa razılaşıblar. Azərbaycan hökuməti isə, öz növbəsində, atmosferə istixana qazlarının buraxılmasını 2030-cu ilədək 35 faiz azaldaraq 1990-cı illər səviyyəsinə salmaq öhdəliyi götürüb.

Xatırlatma

Bir sıra beynəlxalq təşkilatlar COP29 ərəfəsində Azərbaycanda insan hüquqları məsələsini də önə çəkirlər. "Human Rights Watch" və "Freedom Now" kimi insan haqları təşkilatları oktyabrın 8-də açıqladıqları birgə hesabatda bildiriblər ki, Azərbaycanda hökumətin tənqidçilərinə, müstəqil qruplara və mediaya qarşı "kinli" hücum aparılır.

Azərbaycan hakimiyyəti ölkədə insan haqlarının durumunun pisləşməsi ilə bağlı tənqidlərlə razılaşmır, beynəlxalq qurumları qərəzli davranmaqda, provokasiyada ittiham edir.

Yerli hüquq müdafiəçilərinə görə, hazırda ölkə həbsxanalarında 300-dən çox siyasi məhbus var. Rəsmilər isə deyir ki, onlar sırf törətdikləri əmələ görə məsuliyyətə cəlb ediliblər.

Ailəsinin beş üzvünü - anası, atası, azyaşlı qardaşı, bacısı və onun 3 yaşlı qızını öldürməkdə suçlanan Əhməd Əhmədov cəzadan azad edilib, onun məcburi psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirilməsinə qərar verilib. Bu barədə oktyabrın 10-da Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində qərar çıxarılıb.

Məhkəmə Ə.Əhmədov haqqında çıxarılmış psixiatrik ekspertiza rəylərinə əsaslanıb. Mart və aprel aylarında keçirilmiş hər iki ekspertiza 25 yaşlı Ə.Əhmədovun "şizofreniya paranoid forma, hallüsinator-paranoid sindromla təzahür edən kəskin psixotrik hal" diaqnozlu psixi xəstəlikdən əziyyət çəkməsi haqda rəy verib.

Həm istintaq, həm də məhkəmə belə nəticəyə gəlib ki, hadisə törədiləndə Ə.Əhmədov anlaqsız durumda olub. Onun xəstəliyi hazırda da davam etdiyinə görə özü və ətrafı üçün təhlükəli sayılır. Bu üzdən məhkəmə cəzadan azad edilərək, ixtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsinə məcburi yerləşdirilməsi barədə qərar çıxarıb.

Prokuror da hakimlərə belə bir qərarın çıxarılmasını təklif edib. Cinayət nəticəsində həyatını itirən zərərçəkmişlərin hüquqi varisləri də buna etiraz etməyib. Yalnız Ə.Əhmədovun bacısının qaynı Rüstəm Niftəliyev məhkəmədə ifadə verərkən şikayətçi olduğunu deyib. O bildirib ki, qardaşının həyat yoldaşı və 3 yaşlı qızının qətlinə görə Ə.Əhmədova ömürlük həbs cəzası verilməsini tələb edir.

Məhkəmədə sənəd elan edilərkən məlum olub ki, Ə.Əhmədov haqqında 2016-cı ildə də Cinayət Məcəlləsinin 127-ci (qəsdən sağlamlığa az ağır zərər vurma) maddəsi ilə cinayət işi başlanıb. Lakin bir müddət sonra o işə xitam verilib.

Ə.Əhmədovun istintaqa ifadəsində iddia olunur ki, ailə üzvlərinin münasibəti onu qane etməyib.

Hadisə fevralın 13-də axşam saat 16.30 radələrində baş verib

Ə. Əhmədovun anası 47 yaşlı Bikə Əhmədova Bakıdakı 59 saylı məktəbin direktoru idi.

Ə.Əhmədov kiçik yaşlarından psixi xəstəlikdən əziyyət çəkir. O, orta məktəbdə 9 il təhsil alıb. Lakin onun Moskva universitetinin məzunu olması barədə diplomu var.

Buna da bax:

Ailəsinin qətlində ittiham olunan Əhmədin qapalı məhkəməsində onun ifadəsi açıqlanıb

Bişkekdə məhkəmə "Temirov Live" antikorrupsiya araşdırma qrupunun işi üzrə hökm çıxarıb, iki jurnalistə həbs cəzası kəsilib. Tərəfdarları və media qurumları onlara ittihamları siyasi motivli sayır.

Layihənin rəhbəri Maxabat Tacibek-kızı 6 il, Azamat İşenbekov isə 5 il həbsə məhkum ediliblər. Hər ikisi mütəşəkkil cinayətkar qrup yaratmaqda, kütləvi iğtişaşlara çağırmaqda təqsirli biliniblər.

Aktilek Kaparov və Ayke Beyşekeyevaya isə eyni ittihamlarla 3 illik şərti cəza kəsilib. Yeddi nəfərə bəraət verilib.

11 jurnalistin məhkəməsi iyunun 7-də başlanıb.

Bir neçə həftə öncə prokurorlar onların hər birinə 6 il həbs cəzası tələb etmişdilər.

"Temirov Live" layihəsinin indiki və keçmiş jurnalistləri 2024-cü il yanvarın 16-da saxlanılıblar. Polis onların evlərində və ofislərində axtarış aparmışdı.

Layihəni həm də Rusiya vətəndaşlığı olan araşdırmaçı jurnalist Bolot Temirov təsis edib. O, 2022-ci ildə şübhəli ittihamlarla Qırğızıstandan çıxarılıb. Temirov ABŞ Dövlət Departamentinin antikorrupsiya fəalı kimi tanıdığı 12 nəfərdən biri idi.

Bu, Qırğızıstan 1991-ci ildə müstəqillik əldə edəndən bəri jurnalistlərə və media işçilərinə qarşı ilk kütləvi məhkəmə prosesi idi.

Son dövrlər ölkədə azad media və vətəndaş cəmiyyətinə təzyiqlər artıb.

Rusiya vətəndaşlarının təxminən yarısı (47 faiz) hesab edir ki, Rusiya qoşunlarının Ukraynaya girməsi xeyirdən çox ziyan gətirib. Bunun Ukraynada tammiqyaslı müharibə başlayandan ən böyük göstərici olduğu bildirilir

"Levada" mərkəzinin sentyabrda keçirdiyi sosioloji sorğunun nəticələri açıqlanıb.

Eyni zamanda, bir il ərzində Putinin "xüsusi hərbi əməliyyat" adlandırdığı müharibənin faydasına inananların sayı 38-dən 28 faizə düşüb.

Hərbi əməliyyatların uğurlu getdiyini düşünən rusiyalıları sayı da azalmaqdadır. Fevralda onların sayı 70 faiz idisə, indi 10 faiz azalıb. (60 faiz)

Sentyabrda respondentlərin 54 faizi sülh danışıqlarının aparılmasına tərəfdar çıxıblar.

Bununla belə, Rusiya silahlı qüvvələrinin Ukraynadakı hərəkətlərinə dəstək səviyyəsi davamlı yüksək olaraq qalır – 76 faiz.

Yuri Levadanın qeyri-hökumət analitik mərkəzi (Levada) 2016-cı ildə Rusiya hakimiyyəti tərəfindən "xarici agent" elan edilib. Bu qurum mütəmadi olaraq sosioloji və marketinq araşdırmaları aparır. Təşkilat "xarici agent" təsnifatını qəbul etmir.

İyulda Rusiyanın nüvə doktrinasına dəyişikliklər elan ediləndə "Levada" sorğu nəticələrini açıqlamışdı. Respondentlərin üçdə birindən çoxu Ukraynaya nüvə zərbəsinə dəstəyini bildirib. Onların 10 faizi belə bir zərbəni "qətiyyətlə" dəstəklədiyini bildirib, 24 faizi onu "məqsədəuyğun" sayıb. Rəyi soruşulanların 52 faizi isə nüvə silahından istifadəyə qarşı çıxıb.

Xatırlatma

2022-ci ilin fevralında Rusiya Ukrayna ərazisinə təcavüz edib. Bundan sonra Qərb ölkələri Rusiyaya qarşı sanksiyaları genişləndiriblər. (Sanksiyalar 2014-cü ildə Rusiyanin Ukraynanın Krım bölgəsini ilhaq edəndən sonra başlamışdı). Azərbaycan sanksiyalara qoşulmur.

Oktyabrın 9-da Avropa Parlamentində Macarıstanın baş naziri Viktor Orban ilə avropalı deputatlar arasında qalmaqal yaşanıb. V.Orban bloku dəyişməyə çağırıb. Aİ rəsmiləri isə Budapeşti Rusiyaya dost münasibətinə, demokratiyanın geriləməsinə görə tənqid ediblər.

Orban Rusiya prezidenti Vladimir Putinin yaxın müttəfiqidir. Onun Avropa İttifaqı (Aİ) ilə münasibətləri aylardır mübahisəli durumdadır, Ukraynaya ayrılan yardım, miqrasiya, blokun vəsaitlərindən sui-istifadə iddiaları, ölkədə qanunların pozulması ilə bağlı çəkişmələr gedir.

Avropalı parlamentarilər Macarıstan baş nazirinin çıxışını dəfələrlə qışqırıqla, oxumaqla kəsiblər. Orban isə çıxışında miqrasiya böhranına dair sərt mövqeyini səsləndirib, Avropa İttifaqının dəyişməli olduğunu vurğulayıb.

Avropa Komissiyasının prezidentinin danlağı

Orbandan sonra tribunaya Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula Fon der Lyayen çıxıb. O, Macarıstan hökumətini "problemlərini sadəcə qonşunun hasarının üstünə atmaqda" ittiham edib. Budapeşt bir müddət öncə azı min qeyri-leqal miqrant daşıyanları, insan alverçilərini həbsdən buraxıb.

O, həmçinin Macarıstanı Rusiya vətəndaşlarına digər ölkələrlə müqayisədə hərtərəfli araşdırma aparmadan viza verdiyinə görə tənqid edib. Ursula Fon der Lyayen işğalçı Rusiya qüvvələri ilə savaşan Ukraynaya yardımın qarşısını aldığına görə danlayıb.

"Ukrayna və Avropa üçün ədalətli sülhə nail olmağın bircə yolu var, Ukraynanın müqavimətinə siyasi, maliyyə və hərbi dəstək verməliyik", – o deyib.

Yaşıllar/Azad Avropa Alyansının lideri Terri Reyntke isə Orbanla daha sərt danışıb. "Sənin burada yerin yoxdur", – ona müraciətlə deyib.

Ukraynaya yardımla bağlı mövqeyi

Bir gün öncə Orban Strasburqda mətbuat konfransında deyib ki, Aİ-nin Ukraynaya kütləvi yardım göndərmək strategiyası işləmir.

"Cəbhədə qalib gələ bilmirsənsə, kommunikasiya yaratmalı, danışıq aparmalı, atəşkəs əldə etməlisən", – o söyləyib.

Macarıstan hazırda Aİ-də altı aylıq rotasiyalı prezidentliyi icra edir.

Orbanın populist hökuməti Rusiyanın 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya qarşı tammiqyaslı işğalına baxmayaraq, Moskva ilə əlaqələrini saxlayıb.

Orbanın həm Kiyevə yardıma qarşı çıxması, həm də getdikcə avtoritarlaşan idarəçiliyi, Çinlə əlaqələri Aİ-ni qəzəbləndirir.

ABŞ prezidenti Co Bayden (Joe Biden) oktyabrın 9-da İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə telefonla danışıb. O, İsrail-Livan sərhədinin hər iki tərəfində livanlı və israilli sakinlərin evlərinə qayıtması üçün diplomatiyanın vacibliyini vurğulayıb. Məlumatı Ağ ev yayıb.

Bayden həmçinin İranın oktyabrın 1-də İsrailə ballistik raket hücumunu pisləyib.

ABŞ prezidenti İsrailin öz vətəndaşlarını "Hizbullah" silahlı qruplaşmasından qorumaq hüququ olduğunu təsdiqləyib, "Hizbullah"ın son bir ildə İsrailə minlərlə raket və mərmi atdığını bildirib. Bayden həmçinin özəlliklə Beyrut ətrafında sıx məskunlaşmış ərazilərdə dinc sakinlərə zərəri minimuma endirməyin vacibliyindən danışıb.

Bayden bundan öncə Netanyahu ilə İsrailin İranın ötənhəftəki raket hücumuna cavab vermək planlarını müzakirə edib. Ağ evin bəyanatına görə, tərəflər növbəti günlər ərzində həm birbaşa, həm də milli təhlükəsizlik komandaları səviyyəsində sıx əlaqə saxlamağa razılaşıblar.

İsrailin müdafiə naziri Yoav Qallant ölkə mediasında yayılan videoda bildirib ki, İsrailin reaksiyası "ölümcül, dəqiq və hər şeydən öncə qəfil olacaq".

Bayden ötən həftə deyirdi ki, İsrailin İranın nüvə obyektlərini vurmasını dəstəkləmir. Onun sözlərinə görə, İsrailin yerində olsaydı, İranın neft yataqlarını vurmağın alternativləri barədə düşünərdi.

9 oktyabr

Nəsrullahın varisinin öldürüldüyü ehtimal edilir

"Hizbullah" oktyabrın 9-da bildirib ki, döyüşçüləri Livanın sərhəd Labune kəndində İsrail qoşunlarına qarşı artilleriya və raketlərə əl atıblar.

Qruplaşma başqa bir bəyanatında qeyd edir ki, cənub-şərqi Livanda Blida sərhəd şəhərinə girməyə çalışan İsrail qüvvələri ilə döyüşə giriblər.

İsrail həmçinin Nəsrullahın varisinin məhv edildiyinin ehtimal olunduğunu bildirib. Netanyahu bu məlumatı ""Hizbulah"ın gücünü azaltmışıq" sözləri ilə reaksiya verib.

Nəsrullahın xalası oğlu Haşim Səfiəddinin qruplaşmanın lideri elan olunacağı gözlənilirdi. İsrailin oktyabrın 2-də "Hizbullah" liderlərinin toplantısına zərbə endirdiyini bildirməsindən sonra onun harada olduğu bəlli deyildi.

"Hizbullah" Səfiəddinin taleyi barədə şərh verməyib. Onu Birləşmiş Ştatlar qlobal terrorçu elan etmişdi.

Harris İranı ABŞ-nin ən böyük düşməni sayır

ABŞ-nin vitse-prezidenti Kamala Harris CBSTV-nin "60 Minutes" proqramına müsahibəsində İranı ölkəsinin ən böyük düşməni saydığını deyib.

"İranın əllərində amerikalıların qanı var. İsrailə yalnız bu hücumda gördüyümüz 200 ballistik raketdir. Biz İranın heç vaxt nüvə dövləti olmasına imkan verməməliyik – bu, mənim ən böyük prioritetlərimdən biridir", – o deyib.

İranın nüvə silahı hazırlamasına dəlil üzə çıxarsa, Birləşmiş Ştatlar hərbi tədbirə əl ata bilərmi? 5 noyabr seçkisində demokratların prezidentliyə namizədi Harris bu suala cavab verməyib.

Tehran belə silahlar hazırlamadığını, nüvə proqramının dinc məqsədli olduğunu deyir.

Bu arada "Hizbullah" İsraillə atəşkəs üzrə danışıqlara tərəfdar olduğunu bildirib. Qruplaşma liderinin müavini Naim Qasım televiziya ilə çıxışında ilk dəfə Qəzzada müharibənin bitməsini Livanda İsraillə atəşkəs üçün ilkin şərt kimi səsləndirməyib.

Qasım deyib ki, "Hizbullah"ın müttəfiqi, Livan parlamentinin spikeri Nabih Berri atəşkəs səylərini dəstəkləyir.

“Abzas Media” nəşrinin həbsdəki baş redaktoru Sevinc Vaqifqızının anası Ofeliya Məhərrəmova AzadlıqRadiosuna bildirib ki, sentyabrın əvvəlindən qızı ilə görüşə bilmir.

Onun vurğulamasına görə, sentyabrın 1-də Azərbaycanda keçirilən parlament seçkilərindən sonra S. Vaqifqızı ictimaiyyətə açıqladığı bir məlumata görə cəzalandırılır:

"Seçkilərdən sonra bizi Sevinclə görüşdürmürlər. 1 saylı Bakı İstintaq Təcridxanasının rəhbərliyi mənə dedi ki, Sevinc təcridxanada əcnəbilərin də seçkilərdə səsverməyə cəlb edildiyini iddia etdiyinə görə cəzalandırılır".

O.Məhərrəmova deyir ki, qızı ilə görüşlərinə icazə verilməməsi qanunsuzdur.

Onun dediklərinə, hələlik, Penitensiar Xidmətindən münasibət öyrənmək mümkün olmayıb.

Azərbaycanda sentyabrın 1-də keçirilən parlament seçkilərində 125 mandat uğrunda 990 namizəd mübarizə aparırdı.

Yerlərin yarıdan çoxunu yenə hakim Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) qazandı. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun sentyabrın 2-də açıqlanan ilkin hesabatında vurğulanırdı ki, mövcud şərtlər seçkilərin demokratik standartlara uyğun keçirilməsinə imkan verməyib.

Mərkəzi Seçki Komissiyası isə hesab edir ki, həmin seçkilər çox yüksək səviyyədə keçirilib.

Buna da bax:

Vəkilin DTX-ya qarşı şikayəti barədə yeni qərar: 'Məhkəmə baxmalıdır'

Xatırlatma

“Abzas Media” işi ilə bağlı əvvəlcə ötən il noyabrın 21-də həmin nəşrin dierktoru Ülvi Həsənli, Sevinc Vaqifqızı daha sonra isə daha bir neçə şəxs həbs ediliblər.

Onlara əvvəlcə qaçaqmalçılıq ittihamı verilib, sonra ittiham ağırlaşdırılıb. Həmin şəxslər ittihamları qəbul etmir və həbslərini peşə fəaliyyəti ilə əlaqələndirirlər.

Ümumilkdə ötən ilin noyabrından başlayaraq Azərbaycanda qruplar halında 20 civarında jurnalist, ictimai fəal qaçaqmalçılıq ittihamı ilə həbs edilib. Onların hər biri ittihamla razılaşmır, bunu peşə fəaliyyətləri və siyasi sifariş ilə izah edirlər.

Yerli hüquq-müdafiə təşkilatlarının hazırladıqları siyahılara görə, hazırda Azərbaycan həbsxanalarında təqribən 300 siyasi məhbus var.

Rəsmilər isə, bir qayda olaraq, vurğulayırlar ki, ölkədə heç kim sırf peşə fəaliyyəti ilə bağlı, siyasi əsaslar ilə həbs edilmir.

Vətəndaşlarını sərt nəzarət altında saxlayan avtoritar Türkmənistan hakimiyyəti ölkədən çıxmaq istəyən, ancaq banka iri məbləğdə borcu olanların pasportlarını müsadirə edir. Bu isə ailələrini dolandırmaq üçün xaricə gedən miqrant işçilərə böyük zərbə sayılır.

AzadlıqRadiosunun türkmən xidməti yazır ki, Rusiya və Türkiyəyə işləməyə gedənlər aeroporta gələn kimi onların pasportları alınır.

Səyahətçilərin sözlərinə görə, miqrasiya rəsmiləri onlara deyiblər ki, kreditlərini ödəyən kimi sənədləri qaytarılacaq. Söhbət 5700 – 8500 dollar civarında bank borclarından gedir.

AzadlıqRadiosu rəsmilərdən bu məsələyə şərh ala bilməyib.

Bu addım həm də Türkmənistanda səyahət qadağalarının genişləndiyini göstərir. Bir çox miqrant işçilər məhz bankdan kredit götürərək ölkəni tərk edirlər ki, xaricdə daha çox pul qazanaraq ailələrinə də göndərsinlər.

2023-cü ilin avqustundan bəri xaricə getmək istəyənlərdən hökumətdə işləyən qohumundan zəmanət məktubu istənilir. Qohum təsdiqləməlidir ki, onlar qayıdacaqlar, borcları yoxdur.

İsrail iddia edir ki, Hizbullahın öldürülmüş lideri Həsən Nəsrullahın xələfi də “ehtimalən” məhv edilib.

İsrailin müdafiə naziri Yoav Qallant oktyabrın 8-də deyib ki, İranın dəstəyi ilə Livanın cənubuna nəzarət edən “təşkilat hazırda başsızdır”:

"Nəsrullah məhv edilib. Onu əvəz edən şəxs də ehtimalən məhv edilib. Hazırda orda nə qərar qəbul edən kimsə var, nə də hərəkət”.

İsrail Beyrutda 'Hizbullah'ın silah təchizatına məsul şəxsin öldürüldüyünü bildirir

Bundan əvvəl İsrailin Müdafiə Ordusu Beyruta aviazərbələr nəticəsində "Hizbullah" qruplaşmasına İrandan silah təchizatına məsul Süheyl Hüseyninin öldürüldüyünü bildirmişdi.

"The Times of Israel" orduya istinadla yazır ki, Hüseyni həm silah daşınması, həm də onun "Hizbullah"ın bölmələri arasında bölüşdürülməsinə nəzarət edirdi. O, həmçinin "Hizbullah"ın vacib layihələrinin büdcəsinin tərtibi və maddi-texniki təchizatına cavabdeh idi. Buraya İsrailə qarşı əməliyyatları da əhatələyən "ən həssas layihələr" də daxildir.

Hüseyni "Hizbullah"ın ali hərbi orqanı olan Cihad Şurasının da üzvü idi.

"Hizbullah", hələlik, məlumatı təsdiqləməyib.

İsrail Livanın cənubunda quru əməliyyatına başlayandan "Hizbullah" qruplaşmasının 450 üzvü, o cümlədən lideri Həsən Nəsrullah və müxtəlif səviyyəli 30 komandiri öldürülüb.

ABŞ İrana bağlı "Hizbullah" qruplaşmasını terrorçu hesab edir. Aİ isə onun yalnız hərbi qanadını qara siyahıya salıb.

HƏMAS-ın ötən il İsrailə hücumundan bir gün sonra "Hizbullah" İsrailə raket atıb. O vaxtdan bəri sərhəddə gündəlik atışmalar baş verir. Hər iki tərəfdən sərhəd rayonlardan on minlərlə sakin evakuasiya olunub.

Vaşinqtonda isə prezident Co Bayden (Joe Biden) və vitse-prezident Kamala Harris HƏMAS-ın hücumunun ildönümündə qruplaşmanı pisləyib, ABŞ administrasiyasının Qəzza və Livanda döyüşlərə son qoymaq üçün atəşkəs əldə olunmasına sadiqliyini bildiriblər.

HƏMAS ötən il oktyabrın 7-də İsrailə hücum edərək 1200 nəfəri qətlə yetirib, 250 nəfəri girov götürüb.

Həmin hücumdan sonra İsrailin Qəzzada başlatdığı əməliyyatlarda 42 minə yaxın fələstinli öldürülüb. Qəzza əhalisinin 90 faizi məcburi köçkünə çevrilib, böyük ərazilər İsrailin bombardmanı nəticəsində dağılıb.

Hizbullah ABŞ və Avropa İttifaqında terrorçu təşkilat hesab olunur.